Παραλίγο ολέθριο λάθος από πλευράς κυβέρνησης, που μόλις την περασμένη βδομάδα δέσμευσε το οικόπεδο 12. Ενώ η πλατφόρμα οδηγείτο ακόμα στο οικόπεδο «Αφροδίτη», κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε στην «Κ» ότι «η περιοχή δεσμεύτηκε μόλις υποδείχθηκε στην κυβέρνηση ότι θα έπρεπε να έκανε αυτή την ενέργεια», επιβεβαιώνοντας στην ουσία ότι στο παρά ένα δέσμευσε η Κυπριακή Δημοκρατία το οικόπεδο 12.

 Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΣΑΓΓΑΡΗ

 Κυριολεκτικά στο παρά ένα αποφεύχθηκε πατατράκ και γκάφα ολκής από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας αναφορικά με το οικόπεδο «Αφροδίτη», το οποίο, ενώ μεν εμπίπτει στην κυπριακή ΑΟΖ, βρίσκεται παράλληλα και σε διεθνή ύδατα και για οποιεσδήποτε εργασίες εντός μιας τέτοιας περιοχής θα πρέπει να γίνεται δέσμευση του συγκεκριμένου θαλάσσιου χώρου από την ενδιαφερόμενη χώρα. Την ίδια ώρα, διπλωματικοί κύκλοι στη Λευκωσία θεωρούν πως θα ήταν πολύ καλύτερα να υπήρχε αναστολή των εργασιών της γεώτρησης για ένα ή δύο μήνες, αλλά σημειώνουν πως από τη στιγμή που οι διεργασίες για αναστολή δεν έγιναν έγκαιρα, η έναρξη των εργασιών για τη γεώτρηση αποτελούσαν για την Κυπριακή Δημοκρατία μονόδρομο. Άκρως σημαντικό είναι και το γεγονός ότι ουδείς –ούτε διπλωμάτες, ούτε πολιτικοί, ούτε και κυβερνητικοί αξιωματούχοι– «βάζει το χέρι του στη φωτιά» ότι η Άγκυρα δεν θα προκαλέσει θερμό επεισόδιο. Την ίδια ώρα, ωστόσο, θεωρούν πως οι τουρκικές απειλές γίνονται από τον Ερντογάν κυρίως για εσωτερική κατανάλωση αλλά και για μεταγενέστερη «εξαργύρωσή» τους, επικαλούμενος τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων.

 Μόλις πριν μερικές μέρες

 «Το ότι είναι ΑΟΖ της Κύπρου δεν σημαίνει ότι έχουμε πλήρη κυριαρχία στη θαλάσσια εκείνη περιοχή, διότι είναι διεθνή ύδατα», εξηγούσε στην «Κ» κυβερνητική πηγή, η οποία εμπλέκεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο ζήτημα του φυσικού αερίου, αναφερόμενη στο θέμα της δέσμευσης της περιοχής της γεώτρησης. Και πρόσθεσε: «Από τη στιγμή που ως κράτος προγραμματίζεις να κατεβάσεις γεωτρύπανο, θα πρέπει να δεσμεύσεις τη θαλάσσια περιοχή που θα γίνει η γεώτρηση επειδή είναι διεθνή ύδατα. Και ακριβώς επειδή είναι διεθνή ύδατα, θα μπορούσε μια άλλη χώρα να πράξει το ίδιο, δηλαδή να δεσμεύσει τη συγκεκριμένη περιοχή, για να διεξαγάγει μια ναυτική άσκηση, όπως για παράδειγμα η Τουρκία».

Σε διευκρινίσεις για το τι σημαίνει «δεσμεύω μια περιοχή», η ίδια πηγή μας είπε: «Σημαίνει καταγράφω την περιοχή που θέλω, ας πούμε 5Χ5 μίλια, και το κοινοποιώ προς ναυτιλλομένους με NAVTEX και με ΝΟΤΑΜ για τα αεροσκάφη, μέσω συστημάτων πολιτικής αεροπορίας και εμπορικής ναυτιλίας, τις λεγόμενες και διεθνείς αγγελίες. Το αρμόδιο για την περιοχή μας Κέντρο (NAVARΕA 3) ειδοποιείται επισήμως και έχει την υποχρέωση να κοινοποιήσει την αγγελία σε όλες τις κυβερνήσεις. Ότι, για παράδειγμα, θα πρέπει όλα τα πλοία να γνωρίζουν ότι στην τάδε θαλάσσια περιοχή θα γίνουν έρευνες για διάστημα 120 ημερών. Πριν λήξουν οι 120 ημέρες, φροντίζεις να ανανεώσεις τη δέσμευση της περιοχής για να συνεχίσεις». Καταλήγοντας είπε: «Θα μπορούσαν δηλαδή οι Τούρκοι να είχαν δεσμεύσει την περιοχή, όπως κάνουν και στο Αιγαίο για να κάνουν ασκήσεις, για ένα τρίμηνο και στη συνέχεια να το ανανέωναν διαρκώς και τότε δεν θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε».

Διερευνώντας τα πιο πάνω, διαπιστώθηκε πως όντως μόλις προ μερικών ημερών δεσμεύτηκε (για ακτίνα πέντε ναυτικών μιλίων) από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας η συγκεκριμένη περιοχή, όπου σήμερα βρίσκεται η πλατφόρμα για τη γεώτρηση, ωστόσο αρμόδια κυβερνητική αρχή απέρριψε τα περί έλλειψης συντονισμού και ασυνεννοησίας. «Η περιοχή δεσμεύτηκε μόλις υποδείχθηκε στην κυβέρνηση ότι θα έπρεπε να έκανε αυτή την ενέργεια», σημείωσε χαρακτηριστικά κυβερνητικός αξιωματούχος, ενώ δεύτερος αξιωματούχος τόνισε πως «η περιοχή δεσμεύτηκε την ώρα που έπρεπε να δεσμευτεί». Πάντως, πληροφορίες θέλουν τον Πρόεδρο Χριστόφια να ήταν, την περασμένη βδομάδα, έξω φρενών με την παραλίγο γκάφα των αρμοδίων.

 «Έπρεπε να ανασταλούν»

 Σε πολιτικό επίπεδο τώρα, οι απόψεις και πάλι διίστανται ως προς το αν η Λευκωσία θα έπρεπε ή όχι να αναστείλει τις εργασίες γεώτρησης για ένα-δυο μήνες μέχρι την ολοκλήρωση του εντατικού γύρου διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Ωστόσο, όλοι παραδέχονται πως από τη στιγμή που οι διεργασίες για αναβολή της γεώτρησης δεν έγιναν τον κατάλληλο χρόνο, η Λευκωσία δεν είχε άλλη επιλογή παρά να προχωρήσει στη γεώτρηση. Χαρακτηριστική ήταν σχετική τοποθέτηση Δυτικού διπλωμάτη: «Προβαίνοντας τώρα σε ανασκόπηση των πραγμάτων, ομολογώ ότι και εμείς, ως διπλωμάτες, ίσως έπρεπε να προβαίναμε σε κάποιες εισηγήσεις προς την κυπριακή κυβέρνηση ως προς το ενδεχόμενο αναβολής. Οι όποιες εισηγήσεις θα έπρεπε να γίνονταν μετά και την τριμερή της Γενεύης του Ιουνίου, αφού από τότε γνωρίζαμε όλοι ότι τον Οκτώβριο καθορίστηκε νέα και ιδιαίτερα κρίσιμη τριμερής με τον γ.γ. του ΟΗΕ», σημείωσε, για να προσθέσει: «Τότε αλλά όχι τώρα. Το αν θα προχωρούσε η γεώτρηση ή όχι εναπόκειτο εν πολλοίς στη Noble και όχι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η κυβέρνηση του κ. Χριστόφια δεν μπορούσε να κάνει και πολλά για αναβολή των εργασιών. Ιδιαίτερα μετά και την όξυνση της στάσης της Άγκυρας, η Λευκωσία δεν είχε και πολλές επιλογές, παρά την έναρξη των εργασιών».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και τοποθετήσεις αξιωματούχου κόμματος της αντιπολίτευσης, ο οποίος τόνισε πως «το να βρίσκεσαι προ τετελεσμένων και την ίδια ώρα να πρέπει να αντιμετωπίσεις σοβαρά διλήμματα που έχουν άμεση σχέση με τα τετελεσμένα, δεν είναι και ό,τι καλύτερο στην πολιτική. Το αν θα έπρεπε να ανασταλούν οι εργασίες γεώτρησης για ένα ή δύο μήνες, θα έπρεπε να το είχε σκεφτεί ο Πρόεδρος πριν τρεις ή έξι μήνες».

 Δυσαρεστημένο το Λονδίνο
Όλοι οι Μεγάλοι, πλην της Βρετανίας, με μερίδιο

Οι θετικές ανακοινώσεις και δηλώσεις στήριξης προς την Κυπριακή Δημοκρατία από πλευράς των ισχυρών της διεθνούς κοινότητας δεν είναι άσχετες με τα ευρύτερα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα που παίζονται στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι τα αποθέματα ενεργειακού πλούτου στη θαλάσσια περιοχή Κρήτης, Αιγύπτου, Ισραήλ και Κύπρου είναι τέτοια που ίσως να επιλύουν το ενεργειακό πρόβλημα ολόκληρης της Ε.Ε. για τα επόμενα χρόνια. Το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο εκτιμά ότι στην περιοχή αυτή υπάρχουν αποθέματα σε φυσικό αέριο που αγγίζουν τα 350 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια και ένα σημαντικό μέρος των αποθεμάτων αυτών εκτιμάται ότι βρίσκεται εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Παράλληλα, εκτιμήσεις υπάρχουν και για πετρέλαιο.

Συνεπεία αυτών, προκύπτουν δύο κεφαλαιώδη ζητήματα: πρώτον, ποιος θα ελέγχει τα ενεργειακά αποθέματα και, δεύτερον, ποιος θα τα εκμεταλλεύεται.

Διπλωματικές πηγές, προβαίνοντας σε μια πρώτη εκτίμηση της κατάστασης στην περιοχή μετά και τις απειλές της Άγκυρας, ανέφεραν στην «Κ» ότι κάποιος μπορεί να εξαγάγει ένα μάλλον ασφαλές συμπέρασμα, ότι δηλαδή «η διεθνής κοινότητα δεν φαίνεται να ευνοεί τον αποκλειστικό έλεγχο της περιοχής από την Άγκυρα». Τούτο γίνεται ξεκάθαρο από τις τοποθετήσεις των Βρυξελλών, της Μόσχας αλλά και της Ουάσινγκτον. Ιδιαίτερα η τελευταία, δεν έχει κανένα λόγο να μη θέλει την Κυπριακή Δημοκρατία να προχωρήσει, τη στιγμή που ο κύριος παίκτης στο όλο ζήτημα είναι εταιρεία αμερικανικών συμφερόντων – στην προκειμένη περίπτωση η Noble.

Η δε Μόσχα, λόγω και των διαχρονικά φιλικών σχέσεων με τη Λευκωσία, που ενισχύονται περαιτέρω με την παρουσία ρωσικών κεφαλαίων, αλλά και μιας συμπαγούς ρωσικής κοινότητας στην Κύπρο, καθώς και μεγάλου ρεύματος τουριστών από τη Ρωσία κάθε χρόνο, θεωρεί ότι μπορεί να εξασφαλίσει μερίδιο ως προς την εκμετάλλευση των πόρων, οπότε και δεν φαίνεται διατεθειμένη να στηρίξει τουρκικές ενέργειες, οι οποίες ούτως ή άλλως είναι εκτός νομιμότητας. Παράλληλα, το Κρεμλίνο παρουσιάζεται πολύ μετρημένο, διότι δεν θέλει να ρισκάρει τις πολύ καλές οικονομικές σχέσεις του με την Τουρκία.

Από την πλευρά τους, οι Βρυξέλλες θεωρούν τη νέα ενεργειακή πηγή της περιοχής ως μια εναλλακτική διέξοδο από το μονοπώλιο και την εξάρτησή τους από τη Μόσχα αλλά και από την Τουρκία, η οποία θεωρείται ενεργειακός κόμβος διέλευσης φυσικού αερίου. Οπόταν, πέραν του ότι η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε., οι Βρυξέλλες και από καθαρά συμφεροντολογικής απόψεως δεν έχουν κανένα λόγο να στηρίξουν την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας.

Αξιοσημείωτη ωστόσο ήταν η «χλιαρή» αντιμετώπιση του όλου ζητήματος από το Λονδίνο, το οποίο, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αν όχι ενοχλημένο, σίγουρα «δεν είναι και ιδιαίτερα χαρούμενο» από τον «εξοστρακισμό» της εταιρείας Shell από το παιχνίδι προμήθειας της Κύπρου με φυσικό αέριο. Το γεγονός ότι όλως αιφνιδίως η Βρετανία έμεινε εκτός νυμφώνος, σε μια περιοχή όπου θεωρεί περίπου ότι έχει «κληρονομικά δικαιώματα», την δυσαρεστεί τα μάλα, όταν μάλιστα πρόκειται για ένα «γάμο» ο οποίος σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις προβλέπεται να αποφέρει δισεκατομμύρια ευρώ σε εκείνους που θα πρωταγωνιστήσουν, ελέγχοντας αλλά και εκμεταλλευόμενοι «τα προικιά και τα δώρα» του.

(Δημοσιεύτηκε στην “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ” Κύπρου, 18/9/11)